Tứ Hoả | Tứ Đại Phú Hào Nam Kỳ xưa
- Phúc Mập
- 4 min read
Huỳnh Văn Hoa (1845 – 1901), thường được biết đến với tên gọi Chú Hỏa, là một thương nhân người Việt gốc Hoa, có quốc tịch Pháp. Ông sinh ra tại làng Văn Tang, thuộc Gia Hòa Sơn, huyện Tư Minh, tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) và sau đó đến Việt Nam sinh sống và kinh doanh.
Chú Hỏa được người dân Sài Gòn xưa nhắc tới trong bộ “Tứ đại Phú hộ” của Sài Gòn – tuy xếp thứ tư nhưng để lại nhiều dấu ấn đặc biệt. Chú Hoả - Huỳnh Văn Hoa
Tên gọi
Tên khai sinh của ông là Huỳnh Văn Hoa. Khi nhập quốc tịch Pháp và theo đạo Công giáo, ông lấy tên Pháp là Jean Baptiste cùng với phiên âm Hui Bon Hoa từ tiếng Phúc Kiến để ghi danh. Sau này, dòng họ và con cháu tiếp tục mang tên Hui Bon Hoa như một phần ghi nhận lịch sử gia đình.
Chú Hoả - Huỳnh Văn Hoa
Tiểu sử và sự nghiệp
Ông đến Việt Nam khoảng năm 1863 từ quê hương Phúc Kiến, Trung Quốc.
Ban đầu khởi nghiệp với việc buôn bán ve chai rồi dần mở rộng thành công ty bất động sản lớn.
Công ty của ông từng sở hữu hơn 20 000 căn nhà ở khu vực Sài Gòn – Gia Định.
Nhiều công trình kiến trúc giá trị của Sài Gòn ngày nay chịu tác động từ hoạt động đầu tư, xây dựng của ông, chẳng hạn như:
Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
Khách sạn Majestic Saigon
Bệnh viện Từ Dũ
Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn … cùng nhiều ngân hàng, nhà phố, trụ sở thương mại tại Quận 5 (TP.HCM).
Đóng góp và di sản
Chú Hỏa được xem là một trong những người giàu có nhất miền Nam Việt Nam thời ấy, và không chỉ làm giàu cho riêng mình mà còn có những đóng góp đáng kể cho cộng đồng.
Nhà biên khảo Vương Hồng Sển từng nhận xét: Dãy nhà thương mai của Chú Hoả - Huỳnh Văn Hoa
Sau khi ông qua đời vào năm 1901 trong chuyến đi cùng vợ về thăm Trung Quốc, thi hài ông được an táng tại Tuyền Châu. Sự nghiệp của gia đình ông vẫn tiếp tục cho đến sau năm 1975, khi con cháu ra nước ngoài sinh sống thì công ty mới chấm dứt hoạt động.
Vinh danh
Tại xã Nessa (đảo Corse, Pháp) có một con đường mang tên Hui Bon Hoa để ghi nhớ công lao của ông, sau khi ông đóng góp 25.000 franc giúp cải tạo vỉa hè làng vào năm 1930.
Trước kia ở Sài Gòn cũng từng có đường mang tên Hui Bon Hoa, sau năm 1955 được đổi thành đường Lý Thái Tổ (thuộc Quận 3 và Quận 10). Con đường mang tên chú Hoả - Huỳnh Văn Hoa
Trong văn hóa – nghệ thuật
Chú Hỏa cũng xuất hiện trong nhiều giai thoại và tác phẩm nghệ thuật của người Sài Gòn xưa:
Câu nói quen thuộc “Đi tàu chú Hỷ, ở nhà chú Hỏa” – nhắc tới sự giàu có và tiếng tăm của ông.
Bộ phim Con ma nhà họ Hứa cũng lấy cảm hứng từ hình tượng ông và dinh thự nổi tiếng của gia đình họ Hứa ở trung tâm Sài Gòn.
Chú Hỏa – Huỳnh Văn Hoa là hình mẫu điển hình cho người doanh nhân Việt gốc Hoa đầu thế kỷ XX: xuất phát khiêm nhường, vươn lên thành ông trùm bất động sản, và để lại dấu ấn sâu đậm trong sự phát triển đô thị Sài Gòn – TP.HCM ngày nay. Dấu ấn của ông không chỉ là các công trình vật chất mà còn là tấm lòng hướng tới cộng đồng, để lại tên tuổi vang vọng trong ký ức của người dân Sài Gòn suốt nhiều thế hệ.