Vị danh tướng mở cõi phương Nam

1. Bối cảnh lịch sử

Vào thế kỷ XVII, đất Nam Bộ vẫn còn là vùng hoang vu, thưa thớt dân cư. Nơi đây chủ yếu là đất rừng, sông rạch chằng chịt, cư dân bản địa là người Khmer và một số cộng đồng người Chăm, người Hoa. Chúa Nguyễn lúc bấy giờ đang trong công cuộc Nam tiến, cần tổ chức quản lý, lập làng xã để ổn định đời sống, vừa phát triển kinh tế, vừa khẳng định chủ quyền.

Trong bối cảnh đó, Nguyễn Hữu Cảnh (1650 – 1700), một danh tướng tài năng và trung thành của chúa Nguyễn Phúc Chu, được giao trọng trách vào Nam kinh lược và thiết lập hệ thống hành chính.

2. Tiểu sử ngắn gọn

Quê quán: Quảng Bình.

Xuất thân trong gia đình có truyền thống võ tướng, sớm theo chúa Nguyễn.

Nổi bật nhờ tài thao lược, dũng cảm, được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng.

Năm 1698, ông nhận lệnh của chúa Nguyễn Phúc Chu tiến vào vùng đất Nam Bộ để tổ chức, sắp xếp và quản lý.

3. Công lao khai hoang, mở đất ở Nam Bộ

Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh thực hiện cuộc kinh lược phương Nam – sự kiện được coi là mốc son trong tiến trình hình thành vùng đất Nam Bộ. Công lao của ông được ghi nhận ở nhiều phương diện:

a. Tổ chức hành chính

Thành lập phủ Gia Định, đặt dinh Phiên Trấn (tương đương thành phố Hồ Chí Minh ngày nay).

Chia đất thành huyện, xã, thôn, ấp theo mô hình quản lý truyền thống của người Việt.

Cử quan lại cai trị, đưa vùng đất Nam Bộ chính thức nhập vào bản đồ Đại Việt.

b. Khuyến khích khai hoang, lập làng

Đưa lưu dân từ miền Trung vào khai khẩn ruộng đất, lập nên nhiều làng xã mới.

Giúp cư dân an cư lạc nghiệp, biến vùng hoang vu thành ruộng đồng, vườn tược phì nhiêu.

Chính sách của ông tạo điều kiện cho văn hóa Việt hòa nhập với văn hóa Khmer, Chăm, Hoa, hình thành bản sắc Nam Bộ đa dạng mà gắn kết.

c. Củng cố chủ quyền

Việc lập phủ, đặt dinh giúp khẳng định rõ ràng chủ quyền của Đại Việt trên vùng đất Nam Bộ, tránh bị lấn chiếm bởi ngoại bang.

Tạo nền tảng để sau này Nam Bộ trở thành vùng đất trù phú, gắn bó chặt chẽ với sự thống nhất lãnh thổ Việt Nam.

4. Ý nghĩa lịch sử

Nguyễn Hữu Cảnh được xem là người đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của Nam Bộ.

Ông không chỉ mở đất mà còn đặt ra cơ cấu quản lý hành chính, tạo sự ổn định lâu dài.

Nhờ công lao của ông, miền Tây Nam Bộ sau này mới phát triển thành vùng đồng bằng sông Cửu Long trù phú, trở thành vựa lúa, vựa cá quan trọng của cả nước.

5. Ghi nhớ công đức

Tại nhiều địa phương miền Nam, nhân dân lập đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh, gọi ông là Tiền quân hoặc Lễ Thành hầu.

Ở TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, nhiều đường phố, công trình được mang tên ông để tưởng nhớ.

👉 Có thể nói, nếu không có Nguyễn Hữu Cảnh và cuộc kinh lược năm 1698, lịch sử khai phá Nam Bộ đã rẽ sang hướng khác. Ông là biểu tượng của tinh thần mở cõi, gắn liền với công cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam.