Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam - An Giang
- Phúc Mập
- 5 min read
Giới thiệu chung
Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam nằm dưới chân Núi Sam thuộc phường Vĩnh Tế, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Đây là một trong những địa điểm hành hương nổi tiếng và linh thiêng nhất miền Tây Nam Bộ. Miếu được xếp hạng Di tích quốc gia và là điểm đến tâm linh thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Lễ hội chính của Miếu diễn ra từ ngày 23 đến 27 tháng 4 âm lịch.
Lịch sử hình thành
Miếu ban đầu chỉ là một ngôi miếu nhỏ dựng bằng tre lá đơn sơ tựa lưng vào sườn núi.
Truyền thuyết kể rằng pho tượng Bà vốn nằm trên đỉnh Núi Sam. Người dân phát hiện tượng và theo lời một cô đồng, tượng chỉ cho phép đúng 9 cô gái đồng trinh khiêng xuống chân núi. Khi tượng an vị, dân lập miếu thờ.
Miếu trở nên quan trọng sau thời điểm hoàn thành kênh Vĩnh Tế vào năm 1824, khi cư dân tập trung đông hơn quanh khu vực.
Qua thời gian, miếu được xây dựng và trùng tu nhiều lần:
Năm 1870 miếu được xây lại bằng gạch và hồ.
Năm 1962 miếu được sửa lớn với mái ngói âm dương và đá miểng.
Các năm 1965, 1972 và 1976 tiếp tục mở rộng và xây dựng để có diện mạo như ngày nay.
Đến năm 2009, Miếu Bà Chúa Xứ được ghi nhận là một trong những ngôi miếu lớn nhất Việt Nam.
Kiến trúc của Miếu
Kiến trúc Miếu Bà mang đậm phong cách Á Đông với các đặc điểm:
Miếu được xây theo hình chữ Quốc.
Mái miếu có ba tầng, gờ mái được vuốt cong mềm như mũi thuyền, tạo cảm giác thanh thoát và uy nghi.
Chính điện được ví như búp sen nở với bố cục chặt chẽ và cân đối.
Những chi tiết chạm khắc như hoành phi, liễn đối, tượng thần nâng mái, hoa văn trang trí đều được làm rất tinh xảo.
Các cột và cửa được chạm trổ mang màu sắc cổ kính và vẫn giữ nhiều nét nghệ thuật truyền thống.
Miếu bà Chúa Xứ núi Sam - An Giang
Pho tượng Bà Chúa Xứ
Pho tượng Bà là một hiện vật cổ bằng đá son đen, được cho là tạc vào khoảng cuối thế kỷ 6.
Các nhà khảo cổ từng xác định tượng thuộc phong cách Vishnu của văn hóa Óc Eo, tức là nguyên gốc là một tượng thần nam.
Di tích còn giữ lại tảng đá xanh đen có lỗ vuông ở giữa từng là bệ đặt tượng trên đỉnh núi.
Trong chính điện ngoài tượng Bà còn có bàn thờ Hội đồng, Tiền hiền - Hậu hiền, thờ Cô - Cậu và một Linga bằng đá cao khoảng 1,2m.
Miếu hiện lưu giữ hàng ngàn bộ áo lễ mà người dân dâng tặng Bà mỗi năm.
Miếu bà Chúa Xứ núi Sam - An Giang
Nghi lễ và Lễ hội Vía Bà
Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ diễn ra trong 5 ngày từ 23 đến 27 tháng 4 âm lịch với các nghi thức quan trọng:
Lễ Tắm Bà diễn ra vào nửa đêm 23 rạng sáng 24.
Lễ Thỉnh Sắc rước sắc ông Thoại Ngọc Hầu và hai phu nhân về miếu vào chiều 24.
Lễ Túc Yết diễn ra vào đêm 25 - 26 với việc dâng lễ vật.
Lễ Xây Chầu và hát bộ được tổ chức vào đêm sau Lễ Túc Yết.
Lễ Chánh Tế diễn ra sáng ngày 27.
Lễ Hồi Sắc đưa sắc thần trở về Sơn lăng vào chiều 27.
Ngoài phần lễ, phần hội còn có nhiều hoạt động văn hóa dân gian tạo không khí nhộn nhịp và thu hút du khách.
Tín ngưỡng và ý nghĩa văn hóa
Việc thờ Bà Chúa Xứ thuộc hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu đặc trưng của người Việt.
Miếu là biểu tượng giao thoa văn hóa giữa người Việt, Khmer, Chăm và Hoa ở vùng Nam Bộ.
Người dân tin rằng Bà che chở, phù hộ cho sức khỏe, làm ăn và bình an nên miếu lúc nào cũng đông người đến lễ bái.
Các tục lệ dân gian như xin xăm, thỉnh bùa, vay tiền Bà vẫn còn tồn tại và phản ánh niềm tin tâm linh sâu đậm của người dân.
Thời điểm tham quan và lưu ý
Miếu mở cửa quanh năm, có thể viếng bất cứ lúc nào.
Đông nhất là dịp Vía Bà 23 - 27 tháng 4 âm lịch, nếu muốn thoải mái hơn thì nên đi ngày thường.
Khi đi lễ, nên chuẩn bị lễ vật sẵn để tránh tình trạng bị hét giá quanh khu vực miếu.
Khu vực Núi Sam có nhiều điểm tham quan khác như Tây An Cổ Tự, Lăng Thoại Ngọc Hầu, phù hợp cho một chuyến đi trọn ngày.
Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam không chỉ là địa điểm linh thiêng mà còn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân miền Tây. Với lịch sử lâu đời, kiến trúc độc đáo và lễ hội truyền thống, miếu là điểm đến tiêu biểu cho văn hóa Nam Bộ. Đây là nơi mà du khách không chỉ tìm đến để cầu nguyện mà còn để cảm nhận không gian văn hóa đặc sắc của vùng đất Châu Đốc.